Wat is een ontsteking?
Maar heel weinig mensen sterven aan ouderdom. De meeste van ons worden ziek en overlijden vroegtijdig, omdat we lang voor we het einde van onze biologische levensduur hebben bereikte ten prooi vallen aan ‘natuurlijke doodsoorzaken’. Onderzoeken naar celculturen en naar het kleine maar groeiende aantal personen dat gezond meer dan een eeuw oud wordt, duidt erop dat onze levens wellicht dertig procent langer zou kunnen duren dan wat nu normaal wordt gevonden. Maar waarom is zo’n lang en gezond leven zo zeldzaam? Waarom lukt het maar zo weinig mensen om hun biologische potentieel volledig te benutten?

Vroeger stierven we hoofdzakelijk aan infecties, honger of verwondingen. In de twintigste eeuw zijn er door betere hygiëne, sociale vooruitgang, vaccinaties, en, in mindere mate, medicijnen, belangrijke overwinningen behaald op deze doodsoorzaken. Door de onzorgvuldige manier waarop we met antibiotica omgaan, en de opmars van virussen, lijken infectieziekten nu een comeback te maken. Op het moment van schrijven zijn degeneratieve ziekten echter nog steeds de grootste oorzaken van ziekte en dood. De farmaceutische industrie is er niet in geslaagd om een medicijn tegen deze degeneratieve ziekten te vinden, aangezien geen van de thans beschikbare medicijnen de hoofdoorzaak van deze ziekten bestrijdt, namelijk chronische laaggradige ontstekingen. Toch zijn niet alle ontstekingen slecht.

Acute versus chronische ontstekingen
Er bestaan twee verschillende soorten ontstekingen: acute en chronische. Een acute ontsteking is over het algemeen een positief en kortdurend proces dat bijdraagt aan genezing en aan de bestrijding van mogelijk schadelijke pathogenen. Chronische ontsteking is echter louter negatief. Biochemisch gezien is een chronische ontsteking vergelijkbaar met een acute ontsteking, maar in plaats van te genezen en de schadelijke bacteriën en virussen te doden, blijft dit type ontsteking jarenlang doorsudderen. Dit resulteert in de geleidelijke afbraak van weefsels in het hart, het brein, het kraakbeen, de botten of elders, wat zich uiteindelijk zal manifesteren in de vorm van een degeneratieve ziekte.

Acute ontsteking
Een acute ontsteking is de directe reactie van een weefsel op een verwonding. Je kunt deze reactie zien als een eerste verdedigingsmechanisme tegen verwondingen. Ze kenmerkt zich door veranderingen in de microcirculatie: er komt wondvocht vrij en de witte bloedcellen verplaatsen zich van de bloedvaten naar het ontstoken gebied. Een acute ontsteking is meestal van korte duur, treedt op vóór het immuunsysteem in werking treedt, en is vooral gericht op het wegnemen van de bedreiging.
Vijf tekens die wijzen op een acute ontsteking

• Pijn – het ontstoken gebied is waarschijnlijk pijnlijk, vooral wanneer het wordt aangeraakt. Doordat er chemische stoffen vrijkomen die de zenuwuiteinden stimuleren, wordt het gebied veel gevoeliger.
• Roodheid – de haarvaatjes bevatten meer bloed dan normaal.
• Immobiliteit – er kan sprake zijn van enig functieverlies.
• Zwelling – veroorzaakt door een opeenhoping van vocht.
• Warmte – door de aanwezigheid van meer bloed in het getroffen gebied, ook de oorzaak van roodheid, voelt de huid warmer aan dan normaal.

Een snee in de huid kan een infectie veroorzaken, dus ontstaat er een acute ontstekingsreactie. De immuuncellen die de infectie bestrijden, verzamelen zich rondom de wond en geven een aantal bioactieve stoffen af. Bepaalde stoffen vergroten de bloedtoevoer naar het getroffen gebied, andere zorgen dat vocht uit omliggende weefsels naar de wond toestroomt. Dit trekt immuuncellen aan, en andere stollingsfactoren die de wond helpen repareren en potentiële indringers doden. Dat de huid rondom een snee warm en opgezwollen is, betekent dat het immuunsysteem het lichaam beschermt en de genezing in gang is gezet.

Gaat alles goed en heeft de acute ontstekingsreactie de aanvankelijke oorzaak kunnen neutraliseren en wegnemen, dan komt er een eind aan de ontsteking en is de genezing voltooid. Maar soms kan een oorzaak niet worden weggenomen – en bij mensen met een ongezonde levensstijl komen er steeds meer van die katalysatoren bij. De ontsteking verandert en gaat als het ware ondergronds. Er ontstaat iets dat een ‘chronische, laaggradige ontsteking’ heet. Dit is een medische vakterm voor een aanhoudende ontsteking die ondergronds door blijft sudderen, waardoor we ons er in het algemeen niet meer van bewust zijn – totdat de ontsteking zo veel schade heeft aangericht dat iemand klinische symptomen begint te krijgen.