Een historisch perspectief

Op 3 februari 1899 stierf de Groningse schipper Geert Adriaans Boomgard op de leeftijd van 110 jaar en 10 maanden. Naar eigen zeggen had hij zijn hoge leeftijd te danken aan het regelmatig roken van een pijp en de vaste regel “te tien uur naar bed en om 6 uur weer op”. Op de leeftijd van 72 jaar verhuisde hij naar het Lekkerbeetjesgasthuis. Dit gasthuis werd zo genoemd door de grote hoeveelheid koeken en gebak, brandewijn, room bij de koffie en de dagelijkse halve fles wijn of limonade voor de bewoners.

Het is dus niet waar dat mensen in het verleden niet ouder werden dan 30 of 40 jaar. Sterker nog: 70 of 80 worden was zeker niet ongewoon, zoals ook blijkt uit andere historische bronnen. En  door de eeuwen heen zijn er mensen die de leeftijd van de “zeer sterken” bereikten: 100 jaar en ouder. Ook dat was niet ongewoon.

Een gelukkig, gezond en lang leven is iets wat mensen al millenialang nastreven. Al sinds de oudheid weten we dat een gezonde levensstijl gebaseerd is op 6 klassieke gedrags- en omgevingsfactoren: klimaat, voedingspatroon, lichaamsbeweging, slaappatroon, ontgiften en emotionele balans. De vraag hoe we zo gezond mogelijk ouder kunnen worden is dus van alle tijden.

In 2041 zullen 4,7 miljoen Nederlanders 65 jaar of ouder zijn. Ook het aantal 80-plussers zal – als de statistieken gelijk krijgen – verdubbelen. Op welke manier zijn de gezondheidsproblemen van deze groep maatschappelijk en financieel in de hand te houden? Ook al heeft de vergrijzing tot nu toe (nog) niet geleid tot een stortvloed aan problemen, toch is overal hoorbaar in de media dat Healthy Ageing de uitdaging is van deze tijd.

Ook vroeger wilden mensen graag gezond, vitaal en succesvol oud worden. Vanaf 1900 werden ziekenhuizen en laboratoria opgericht en specialiseerde de geneeskunde zich steeds verder. De vraag of iemand ziek was en welke ziekte dit was, werd een specifiek medische vraag. Hoe wij ons daadwerkelijk voelden werd eigenlijk minder belangrijk. Met andere woorden: vanaf eind negentiende eeuw is de nadruk verschoven naar ziekte en is het handhaven van gezondheid en welbevinden van de patiënt naar de achtergrond verdwenen. De laatste jaren lijkt deze volgorde zich om te draaien en zijn leefstijl- en omgevingsfactoren weer actueel.

De aanpak en visie uit het verleden, met de sterke nadruk op gezond ouder worden en aandacht voor leefregels en omgevingsfactoren zijn als een spiegel voor de huidige Healthy Ageing problematiek.

(Bron: Gelukkig Gezond! Histories of Healthy Ageing, Universiteitsmuseum Groningen, 2017)