Chronische laaggradige ontstekingen

Chronische laaggradige ontsteking is een zeer ingewikkeld proces, dat we eenvoudiger kunnen voorstellen door voor het gehele proces, dat wordt uitgevoerd door allerlei celstructuren, enzymen en signaalstoffen, de term ‘inflammasoom’ te gebruiken. Het inflammasoom kent twee functionele fasen.

Hoe de eerste fase zich ontwikkelt, wordt grotendeels bepaald door de verschillende soorten olie en vet in iemands voeding, en of die worden omgezet in ontstekingsbevorderende dan wel ontstekingsremmende signaalstoffen. De belangrijkste ontstekingsremmende voedingsstoffen zijn de omega 3-vetzuren in vis, schaal- en schelpdieren. Maar als iemands voedingspatroon te veel uit plantaardige olie afkomstige omega 6-vetzuren bevat, trekken de ontstekingsbevorderende stoffen uit deze omega 6-vetzuren allerlei soorten immuuncellen naar het getroffen gebied, wat lokaal voor oedeem zorgt. Dit gedeelte van het proces is niet per se heel destructief, maar doordat de intracellulaire structuren genaamd lysosomen kapot worden gemaakt, wordt wel de tweede fase van het inflammasoom in werking gesteld. Lysosomen zijn kleine blaasjes die gevuld zijn met zeer destructieve enzymen, die matrixmetalloproteasen (MMP’s) heten. In de tweede fase zorgt het inflammasoom voor weefselschade, omdat de MMP’s die dan vrijkomen langzaam de extracellulaire matrix (ECM) afbreken. In deze tweede fase speelt de tweede groep ontstekingsremmende voedingsbestanddelen, de polyfenolen, een zeer belangrijke rol.

Het ECM is een fijn gaas van microvezels, dat onder meer uit collageen en elastine bestaat, en dat al onze cellen op hun plek en in hun verband houdt, waardoor ze op een harmonieuze manier kunnen functioneren en hun werk als weefsel of orgaan goed kunnen uitvoeren. Het ECM is zeer dynamisch, en wordt al naar gelang de behoeften van het lichaam constant afgebroken en weer opgebouwd, tijdens de groei bijvoorbeeld, of na lichamelijke inspanning. Bij chronische ontsteking versnelt de afbraak van de matrix echter, door een overmatige afgifte van MMP-enzymen, en op een gegeven moment kan het lichaam de matrix niet snel genoeg meer herstellen. Na verloop van tijd begint de matrix hierdoor lokaal langzaam te slijten en gaan er steeds meer functionele weefsels verloren. De polyfenolen werken op meerdere manieren ontstekingsremmend, maar ik zal me hier beperken tot twee van die manieren. De polyfenolen bemoeilijken de synthese van MMP-enzymen, en remmen daarnaast de bestaande MMP-enzymen af.

Deze matrixmetalloproteasen zijn dezelfde soort enzymen als de enzymen die worden afgegeven door ‘vleesetende bacteriën’. Als iemand de pech heeft om door deze bacterie geïnfecteerd te raken, zorgt de plotselinge aanwezigheid van grote hoeveelheden MMP’s ervoor dat zijn vlees en botten in een soort soep veranderen, met ernstige blaarvorming en weefselverlies als gevolg. Als er in de loop van tientallen jaren kleine hoeveelheden MMP’s worden afgegeven (zoals bij een chronische ontsteking), zorgt dat langzaam aan voor toenemend weefselverlies in de botten, het kraakbeen, de wanden van bloedvaten en de huid, of in andere weefsels. Eerst blijft de afbraak van weefsels lange tijd onopgemerkt (‘preklinisch’), tot er zo veel schade is dat de eerste symptomen merkbaar zijn, wat uiteindelijk leidt tot invaliditeit en een of meer ‘welvaartziekten’.

Aangezien artsen er meestal pas bij worden geroepen, als de ziekte al heel duidelijke symptomen heeft, komen ze steevast te laat. Het zijn net brandweermannen die pas ter plaatse zijn als een huis al half is afgebrand. En zijn de artsen eenmaal gearriveerd, dan hebben ze alleen maar farmaceutische producten, die de symptomen van de ziekte wel bestrijden, maar niets aan de onderliggende oorzaak kunnen doen, en bovendien een rits gevaarlijke bijwerkingen hebben. Veel artsen zijn nog niet tot het inzicht gekomen dat het merendeel van de degeneratieve ziekten dezelfde oorzaak delen: chronische ontsteking.
Een chronische ontsteking in een gewricht zorgt bijvoorbeeld voor steeds meer schade aan het kraakbeen, wat zich uiteindelijk manifesteert als artritis – weer zo’n medische vakterm, die niets anders betekent dan een ‘ontsteking aan het gewricht’! Gebeurt dit met een bot, dan leidt dit na verloop van tijd tot osteoporose. Doet het zich in je hart of je slagaders voor, dan krijg je plaque en een te hoge bloeddruk; zijn het je vaten, dan krijg je spataders en aambeien. In de bronchiën leidt een ontsteking tot astma, en in de lever zal een chronische ontsteking uiteindelijk hepatitis veroorzaken. In de hersenen kunnen ontstekingen bijdragen aan het ontstaan van een depressie, en zich op lange termijn manifesteren in de vorm van neurodegeneratieve ziekten als de ziekte van Alzheimer of de ziekte van Parkinson. Oftewel: chronische laaggradige ontsteking is de sleutel tot het ontstaan van bijna alle ziekten. Omdat chronische laaggradige ontsteking sluipenderwijs en heel geleidelijk weefselvernietiging veroorzaakt, wordt het nu als de belangrijkste oorzaak voor alle leeftijdgerelateerde ziekten beschouwd; en dus wordt chronische ontsteking in verband gebracht met versnelde veroudering, in het Engels ook wel ‘inflammageing’.

Lange tijd werd gedacht dat degeneratieve ziekten centraal stonden in het ouderdomsproces, maar inmiddels weten we dat oppervlakkige symptomen als het dunner worden van kraakbeen en botten, de verkalking van vaten en het rimpelen van de huid weinig met ouder worden an sich te maken hebben. Deze processen worden grotendeels veroorzaakt door chronische ontstekingen, die weer het resultaat zijn van iemands levensstijl en voedingspatroon. Wordt de chronische ontsteking genezen, dan verdwijnen veel van deze oppervlakkige tekenen van veroudering, of wordt het proces omgekeerd, wanneer weefsels genezen. Als dat lukt, verruilen we de snelweg naar ouderdom voor een landweggetje, waardoor de tekenen van ouderdom worden uitgesteld en de gezonde middelbare levensfase met vele jaren verlengd wordt.

Kijk om je heen. Je zult zien dat sommige mensen er veel jonger uitzien dan ze zijn, en anderen juist veel ouder. De mensen die snel ouder worden zien er niet alleen ouder uit, maar hebben vaak ook een hogere bloeddruk, dunnere botten, krakkemikkige gewrichten en piepende longen. Hoewel cosmetische chirurgie en Botox een deel van deze oppervlakkige ouderdomsverschijnselen kunnen omkeren, zijn die alleen van invloed op het uiterlijk. Het grootste verschil tussen mensen die snel en die langzaam ouder worden, is het feit dat mensen die snel ouder worden meer last hebben van chronische ontsteking.

Bepaalde mensen lopen een verhoogd risico op chronische ontsteking en versnelde veroudering:
– Bent u ouder dan vijftig?
– Bent u te zwaar?
– Volgt u vaak een dieet?
– Rookt u? Of woont u in een stad met veel luchtvervuiling?
– Eet u veel geroosterd voedsel, snoep, gefrituurd eten of fastfood?
– Is er een chronische ziekte bij u geconstateerd die eindigt op ‘-itis’ (wat eigenlijk gewoon ‘ontsteking’ betekent)?

Als u op een van de bovenstaande vragen ‘ja’ heeft geantwoord, dan is het bijna zeker dat u last heeft van een bepaalde mate van chronische ontsteking, die u ter bescherming van uw toekomstige gezondheid meteen zou moeten aanpakken.